Za nami XIII Polska Konferencja Chromatograficzna w Katowicach

Spośród wielu metod i technik stosowanych w chemii analitycznej czołowe miejsce zajmuje chromatografia, której różne odmiany ze względu na liczne zalety są powszechnie stosowane zarówno w laboratoriach naukowych, jak i komercyjnych. Początki chromatografii jako metody rozdzielania miały miejsce 120 lat temu, kiedy to biochemik z Uniwersytetu Warszawskiego – Michał Semenowicz Cwiet – rozdzielił barwniki roślinne, wykorzystując w tym celu kolumnę wypełnioną węglanem wapnia. W celu opisania nowej opracowanej przez siebie metody greckimi słowami oznaczającymi „barwę” (grec. κρωμα) i „zapis” (grec. γραφω) utworzył nowe słowo – „chromatografia” – oznaczające „zapisywanie barw”.

120 lat później w dniach 25-28 czerwca 2023 roku w Katowicach na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Śląskiego odbyła się XIII Polska Konferencja Chromatograficzna http://www.pokochrom2023.pl. Została ona zorganizowana  pod patronatem Komitetu Chemii Analitycznej PAN przez: Instytut Chemii, Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach; Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk  w Zabrzu oraz Wydział Nauk Medycznych w Zabrzu, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Spotkanie w Katowicach było kontynuacją konferencji poświęconych chromatografii, z których pierwsza odbyła się we wrześniu 1963 w Krakowie, a jej organizatorem był prof. E. Zieliński.

W tym najważniejszym w tym roku wydarzeniu w Polsce z zakresu chemii analitycznej uczestniczyło ponad 100 naukowców z kraju i zagranicy, a także przedstawiciele firm wspomagających nas w codziennej pracy w laboratoriach. Konferencja rozpoczęła się w niedzielne popołudnie 25 czerwca 2023r. Po jej otwarciu miało miejsce wręczenie nagród Komitetu Chemii Analitycznej PAN. Ich laureatami zostali: Prof. Ewa Bulska i prof. Beata Godlewska-Żyłkiewicz (za zasługi dla KChA PAN), oraz prof. Danillo Corradini i prof. Rajmund Michalski (medale im. Andrzeja Waksmundzkiego za wybitne osiągnięcia i popularyzacje chromatografii i technik pokrewnych). Szczególne wyróżnienie otrzymał nestor polskiej chromatografii prof. Józef Śliwiok (za całokształt dorobku i wieloletnie przewodzenie „śląskiej” chromatografii). Nagrody za najlepsze doktoraty otrzymali: dr Klaudia Godlewska (WITKO – za osiągnięcia w zakresie rozwoju i stosowania technik przygotowania próbek do analizy); dr Marta Glinka (Perlan Technologies  – za najlepszą pracę związaną z rozwojem technik rozdzielania); dr Łukasz Pieszczek (LGC Standards  – za wprowadzanie zasad metrologii w pomiarach chemicznych) oraz dr Paweł Falkowski (Polygen – za najlepszą rozprawę doktorską z chemii analitycznej). Nagrodę indywidualną KChA PAN za najlepsze osiągniecie (Zminiaturyzowane platformy bioanalityczne (mikrosystemy „Cell – on -a -Chip”) do zastosowań w opracowywaniu leków, biologii komórki, wczesnej diagnostyce chorób metabolicznych i kardiologicznych – w kierunku medycyny spersonalizowanej opartej na podejściu teranostycznym) otrzymał prof. Zbigniew Brzózka z Politechniki Warszawskiej. Zgodnie z zasadami ustalonymi przez KChA PAN laureaci przedstawili efekty swoich prac jako wykłady plenarne lub w ramach Sesji Młodych. Pierwszy wykład plenarny podczas konferencji wygłosił przewodniczący KChA PAN – prof. Bogusław Buszewski („Wymiar mili-, mikro- i nano- w fizykochemicznych technikach rozdzielania”).  Tuż po nim byliśmy świadkami burzliwych, ale twórczych  rozważań prowadzonych w ramach Panelu dyskusyjnego, w którym profesorowie: Bogusław Buszewski, Zygfryd Witkiewicz, Rajmund Dybczyński, Piotr Stepnowski i Michał Markuszewski zastanawiali się nad przyszłością chromatografii.

Pierwszy dzień konferencji zakończył niezwykle energetyczny i utrzymany w śląskiej tradycji występ studenckiego Zespołu Pieśni i Tańca Uniwersytetu Śląskiego.

W poniedziałek miało miejsce posiedzenie Zespołu Analizy Chromatograficznej i Technik Pokrewnych podczas którego prof. Zygfryd Witkiewicz przestawił i uzasadnił wniosek o ustanowienie Dnia Chromatografii. Miałby on miejsce 21 marca każdego roku w dniu historycznego wystąpienia jej twórcy Michaiła Semionowicza Cwieta, który to wygłosił swój historyczny wykład wygłosił właśnie w dniu 21 marca 1903 r na Uniwersytecie Warszawskim.

Zgromadzeniu w Katowicach na konferencji jednogłośnie przyjęli wniosek prof. Witkiewicza o ustanowienie Dnia Chromatografii 21 marca. Poniedziałek zakończyliśmy znakomitym relaksującym koncertem w katowickiej filharmonii Tarnogórskiego Big Bandu, którego sponsorem była firma Metrohm Polska.

Szczegółowy program konferencji wraz z tytułami przedstawionych posterów znajdą Państwo na stronie https://www.pokochrom2023.pl/article. Wykłady i komunikaty były prezentowane w ramach sesji tematycznych, w tym dotyczących aspektów teoretycznych i praktycznych chromatografii w: analizie żywności, surowców i produktów żywnościowych; czy w badaniach biomedycznych. Konferencja nie odbyłaby się w takiej formie gdyby nie praca , wsparcie i pomoc wielu osób i firm. Platynowym sponsorem konferencji była firma Metrohm Polska, złotymi – Shim-Pol A.M.Borzymowski; Anchem i Perlan Technologies; brązowym – Anchem Plus Mariusz Malczewski i Polygen Sp. z o.o.; a sponsorem standardowym – Able Jasco Polska sp. z o.o. i Merck Life Sciences. Patronaty medialne objęło nasze czasopismo „Laboratorium – Przegląd Ogólnopolski” oraz „Analityka”, a w zdrowie i smaczne napoje zaopatrzyła nas firma Sokpol. We wtorek w jedynym na Śląsku 5-cio gwiazdkowym hotelu „Monopol” w Katowicach miał miejsce bankiet konferencyjny, podczas którego wręczono nagrody za najlepsze wystąpienie ustne (Paulina Gątarek i Joanna Kałużna-Czaplińska z Wydziału Chemicznego Politechniki Łódzkiej za „Badania metabolomiczne w chorobie Parkinsona”), a dwie nagrody za najlepsze postery otrzymali: Katarzyna Pokajewicz i Piotr Wieczorek z Instytutu Chemii Uniwersytetu Opolskiego za „Badanie profilu lotnych związków organicznych pierzgi pszczelej” oraz  Renata Gadzała-Kopciuch, Karolina Gembicka i Bogusław Buszewski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu za „Metody ekstrakcyjne w izolowaniu triklosanu i jego metabolitu –metylotriklosan z matrycy biologicznej”.

Wszystkim którzy przyczynili się do sukcesu tej ważnej konferencji raz jeszcze dziękuję serdecznie.

Rajmund Michalski

Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska, PAN, Zabrze