Chromatografia gazowa – sposoby identyfikacji i oznaczania wybranych składników wód toaletowych

TITLE: Gas chromatography – the methods of identification and determination of the selected components of toilet waters

STRESZCZENIE: Badania lotnych związków chemicznych w złożonych mieszaninach takich jak wody toaletowe najczęściej wykonywane są za pomocą techniki chromatografii gazowej. Po przeprowadzeniu przeglądu składów chemicznych dwudziestu losowo wybranych wód toaletowych sporządzono listę najczęściej występujących związków zapachowych, tj.: limonenu, linalolu, cytronellolu oraz izoeugenolu. Celami pracy były: rozdzielenie, identyfikacja i oznaczenie wybranych lotnych składników w produktach perfumeryjnych. Badania prowadzone były za pomocą techniki chromatografii gazowej z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym.

SŁOWA KLUCZOWE: chromatografia gazowa, związki zapachowe, wody toaletowe

SUMMARY: A literature review proves that gas chromatography has been used the most commonly to determine volatile chemical substances in complex mixtures such as toilet waters. The purpose of the study was to separate, identify and determine volatile compounds in perfume products. It was carried out with the use of gas chromatography with a flame ionization detector.

KEYWORDS: gas chromatography, fragrances, toilet waters

Celami pracy były: rozdzielenie, identyfikacja i oznaczenie wybranych lotnych składników w produktach perfumeryjnych. Badania prowadzone były za pomocą techniki chromatografii gazowej z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym.

Związki zapachowe są substancjami lotnymi, których niewielkie stężenie w powietrzu pobudza receptory węchowe. W postaci kompozycji stosowane są w przemyśle kosmetycznym, perfumeryjnym i spożywczym. Zapach danego związku może zależeć od budowy łańcucha węglowego lub obecności pierścienia aromatycznego czy wiązań nienasyconych pomiędzy atomami. Istotne są również obecność różnorodnych grup funkcyjnych (aldehydowa, hydroksylowa itp.) oraz sposób ich rozmieszczenia w cząsteczce. Niewielkie różnice w strukturze, nawet zjawisko izomeryzacji, mogą decydować o intensywności i rodzaju danego zapachu [1-3].

W przyrodzie istnieje nieograniczona liczba substancji wonnych pochodzenia roślinnego. Esencja znajduje się głównie w kwiatach, jednak każda część rośliny wytwarza zapach. Substancje pochodzenia zwierzęcego to jedynie: ambra, kastoreum, piżmo, cywet i skatol. Z powodu ich wysokiej ceny stosowane są one do produkcji wyłącznie ekskluzywnych artykułów. Większość substancji wonnych pochodzenia naturalnego wyodrębniana jest z surowców roślinnych. Zalicza się do nich m.in. [2, 3]: olejki eteryczne – mieszaniny zapachowych substancji chemicznych, występujących w roślinach; żywice – naturalne polimery, które powstają z olejków eterycznych w procesie utleniania tlenem z powietrza; balsamy – wydzieliny roślin (drzew), naturalne roztwory żywic w olejkach eterycznych. W kosmetyce stosuje się także związki zapachowe jednorodne chemicznie, izolowane z olejków eterycznych, jak: cytral, geraniol, limonen i wiele innych.

Nie wszystkie substancje naturalne mogą być stosowane w przemyśle perfumeryjnym ze względu na możliwość drażnienia skóry, wywoływania alergii lub wysokie koszty pozyskiwania [2]. Stosowanie niektórych związków wonnych jest ograniczone ze względu na ich stabilność chemiczną. Większość składników naturalnych szybko ulegałaby rozkładowi w produktach takich jak np. mydła, dlatego też na rynku zaczęły pojawiać się syntetyczne związki zapachowe [4].

Syntetyczne związki zapachowe wytwarza się metodą półsyntezy (np.: mentol, kumaryna, cytronellol, linalol) lub syntezy pełnej (np. geranial, aldehyd cynamonowy) [2].

Główną zaletą używania syntetycznych związków zapachowych jest zmniejszenie kosztów produkcji wyrobów perfumeryjnych w porównaniu ze stosowaniem ich naturalnych odpowiedników. Nie ma problemu z pozyskiwaniem tych związków, jak również ich jakość nie zależy od czynników przyrodniczych [5].

Syntetyczne substancje wonne można podzielić na związki, które nie mają odpowiednika naturalnego (np. syntetyczne piżmo ketonowe), oraz związki, które zastępują naturalne substancje zapachowe [1].

Czytaj także: Zapach siana, który koi nerwy; kumaryny w medycynie i przemyśle perfumeryjnym