Znamy wyniki konkursu „Sonatina 8”

35 młodych naukowczyń i naukowców już niedługo rozpocznie realizację projektów badawczych dzięki finansowaniu z konkursu „Sonatina 8” Narodowego Centrum Nauki. Granty o łącznej wartości ponad 31,3 mln zł przeznaczą na prowadzenie badań, zatrudnienie w polskich jednostkach, a także staże zagraniczne.

„Sonatina” to konkurs, w którym najmłodsi stażem badacze mogą ubiegać się o środki na realizację projektów w obszarze badań podstawowych oraz aplikacyjnych. W tej edycji kierownikami projektów mogli być naukowcy, którzy otrzymali stopień doktora między 1 stycznia 2021 r. a 30 czerwca 2024 r.

Ważnym elementem grantu „Sonatina” jest sfinansowanie pełnoetatowego zatrudnienia młodego naukowca w jednostce na terenie Polski. Jest jeden warunek, mianowicie musi to być inny podmiot niż miejsce uzyskania przez niego stopnia doktora. Laureat „Sonatiny” musi też obowiązkowo odbyć staż zagraniczny trwający 3-6 miesięcy. W kosztorysie projektu mogą się także znaleźć środki na prowadzenie badań, np. na wynagrodzenia dodatkowe dla wykonawców, zakup materiałów i sprzętu, wyjazdy, wizyty i konsultacje.

W ósmej edycji konkursu „Sonatina” młodzi naukowcy złożyli 236 wniosków o łącznej wartości niemal 197 mln zł. Po przeprowadzeniu pełnej procedury oceny przez zespoły ekspertów finansowanie otrzymało 35 projektów o łącznej wartości 31,3 mln zł. Liczbowy wskaźnik sukcesu w tej edycji „Sonatiny” wyniósł niemal 15%.

Badania humanistyczne, społeczne, a także o sztuce

W grupie nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce finansowanie otrzymało 12 projektów o wartości ponad 9 mln zł. Wśród laureatów jest dr Maria Zimmermann, która zrealizuje grant „Sonatina” na Uniwersytecie Warszawskim. Naukowczyni przeprowadzi badania nad plastycznością ludzkiego mózgu. Sprawdzi, jaki jest wpływ doświadczeń sensorycznych i językowych na organizację mózgu w grupie osób głuchych od urodzenia. W swoich badaniach zastosuje dwa uzupełniające się podejścia. Osoby głuche będą w trakcie badania z użyciem funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI) poddane bodźcom naturalistycznym (będą oglądać niemy film) i będą wykonywać zadania pozwalające na zlokalizowanie określonych funkcji w ich mózgach. Całości dopełni analiza indywidualnych doświadczeń osób głuchych.

Dr Joanna Tomczyk na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zrealizuje badania dotyczące zdrowia psychicznego pacjentek z rakiem piersi. Z ich stanem chorobowym związane jest np. zwiększone ryzyko wystąpienia depresji i zaburzeń lękowych. Umiejętność zauważania i doceniania małych rzeczy w życiu uważana jest za skuteczne narzędzie radzenia sobie z trudnościami życiowymi. Dr Tomczyk sprawdzi, jak na efekty praktyki uważnej wdzięczności wpłynie indywidualne dopasowanie zadań do każdej uczestniczki badań zamiast stosowania jednego powtarzalnego w dłuższym okresie czasu zadania.

Badania z obszaru nauk o życiu

Wśród laureatów „Sonatiny 8” znalazło się dziewięciu przedstawicieli grupy nauk o życiu. Zrealizują oni projekty o łącznym budżecie ponad 10,3 mln zł. Dzięki otrzymanemu grantowi dr inż. Katarzyna Gembara w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym we Wrocławiu będzie zajmować się analizą mikrobiomu jelitowego oraz mikrobiomu układu moczowego u pacjentów poddanych operacji usunięcia pęcherza moczowego z powodu zmian nowotworowych. Częścią zabiegu operacyjnego jest odbudowa układu moczowego, umożliwiająca odpływ moczu z organizmu. W tym celu wykorzystuje się fragment jelita, jednak użycie w tej roli tkanki pochodzącej z innego miejsca w organizmie wiąże się z radykalną zmianą mikrobiomu układu moczowego. Ponad połowa pacjentów boryka się z różnego rodzaju komplikacjami pooperacyjnymi. Projekt dr Gembary ma na celu m.in. wyjaśnienie osi jelito-pęcherz i zrozumienie, jak fagom jelitowy przechodzi do fageomu układu moczowego, oraz jego wpływu na bakteryjną część mikrobiomu i wyniki kliniczne leczenia.

Dr Tomasz Diserens zrealizuje projekt „Sonatina 8” w Instytucie Biologii Ssaków PAN w Białowieży. Bobry i wilki to dwa gatunki, które są uważane za istotne dla podtrzymania bioróżnorodności na danym terenie. Dlatego dr Diserens w swoich badaniach skupi się na sprawdzeniu, w jaki sposób zagrożenie ze strony wilków i wpływ człowieka kształtują zachowania bobrów i ich oddziaływanie na zbiorowiska roślin drzewiastych. Wyniki realizacji projektu będą pomocne w zarządzaniu populacjami wilków, bobrów i kształtem krajobrazów nadrzecznych. To istotne w szczególności w kontekście trwającej rekolonizacji tymi gatunkami obszarów zdominowanych przez człowieka w Europie.

Badania w obszarze nauk ścisłych i technicznych

Natomiast w grupie nauk ścisłych i technicznych granty „Sonatina” zrealizuje 14 naukowczyń i naukowców. Otrzymają oni na ten cel niemal 12 mln zł. Dr Michael Lintner w Instytucie Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk będzie zajmować się tematem niezbadanych relacji między wskaźnikami morskimi a zanieczyszczeniami środowiska, na przykładzie wpływu antybiotyków na otwornice (Foraminifera). Otwornice to jednokomórkowce (pierwotniaki), które zasiedlają środowiska morskie na każdej głębokości. Dla naukowców są one ważnym wskaźnikiem służącym do monitorowania zmian środowiskowych. Dr Lintner przeprowadzi m.in. analizę wpływu na otwornice głównych rodzajów antybiotyków stosowanych w masowej hodowli zwierząt morskich i lądowych. Przełoży się to na stworzenie rekomendowanej listy najmniej szkodliwych antybiotyków do stosowania w hodowli.

Dr inż. Natalia Majewska zrealizuje grant „Sonatina” na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Badaczka weźmie pod lupę materiały zawierające jony metali przejściowych charakteryzujące się efektywną luminescencją. Pełnią one kluczową rolę jako emitery światła bliskiej podczerwieni (NIR-near infrared), niewidocznego dla ludzkiego oka. Ich luminescencja utrzymuje się godzinami po wzbudzeniu, dzięki czemu pełnią istotną rolę w znakowaniu i obrazowaniu substancji wprowadzanych do organizmów żywych. Służą też jako element składowy źródeł światła LED do analizy produktów spożywczych czy w termometrii optycznej do nieinwazyjnego mierzenia temperatury wewnątrz ciała. Dr inż. Majewska w swoim projekcie sprawdzi m.in., jak zmieniają się właściwości optyczne i strukturalne materiałów luminescencyjnych w wysokich ciśnieniach hydrostatycznych.

„Sonatina”: ocena wniosków

Wnioski w konkursie „Sonatina” przechodzą dwuetapową ocenę merytoryczną, dokonywaną przez zespoły ekspertów NCN. W pierwszym etapie każdy wniosek jest opiniowany przez co najmniej dwóch członków zespołu na podstawie m.in. skróconego opisu projektu. Zespół ustala ocenę dla każdego wniosku i decyduje o kwalifikacji do drugiego etapu. Natomiast w drugim etapie opinie sporządza minimum dwóch recenzentów zewnętrznych na podstawie szczegółowego opisu projektu. Kierownik odbywa także rozmowę kwalifikacyjną w siedzibie NCN. Ostatecznie o ocenie dla każdego wniosku i kształcie list rankingowych decyduje kolegialnie zespół.

W konkursie „Sonatina” oceny wniosków dokonują trzy międzypanelowe zespoły. Składają się one z ekspertów z danego obszaru: nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce (HS), nauk ścisłych i technicznych (ST) oraz nauk o życiu (NZ). Eksperci wybierani są przez Radę NCN spośród wybitnych naukowców, polskich i zagranicznych, mających przynajmniej stopień naukowy doktora.

Listy rankingowe zakwalifikowanych wniosków znajdziecie tutaj i tutaj. Tu natomiast jest dostępny wykaz wszystkich projektów realizowanych dzięki grantom „Sonatina”.

Źródło: Narodowe Centrum Nauki

Czytaj także: Konkurs NCBR: rozwój innowacyjnych technologii na rynku surowców wtórnych