Demonstracyjny system oczyszczania solanek kopalnianych

Opracowany w ramach międzynarodowego projektu demonstracyjny system oczyszczania solanek kopalnianych pokaże w październiku Główny Instytut Górnictwa – Państwowy Instytut Badawczy. Jak wynika z zapowiedzi, poznamy też wyniki analiz warunków jego przemysłowego zastosowania.

Ograniczenie odprowadzania zasolonych wód kopalnianych ma być jednym z systemowych rozwiązań problemu wysokiego stężenia tzw. złotej algi i masowego śnięcia ryb, jaki wystąpił latem 2022 r. na Odrze, a w tym roku na zbiorniku Dzierżno Duże. Odrę i zbiornik zasila rzeka Kłodnica, do której trafiają m.in. wody dołowe.

Jak przekazała rzeczniczka Instytutu Sylwia Jarosławska-Sobór, demonstracyjne wdrożenie zaawansowanej metody redukcji ładunku soli i odzyskiwania zasobów z wód kopalnianych uczyniono założeniem projektu LIFE Brine-Mining, współfinansowanego przez unijny program LIFE. Uściśliła, że taki demonstracyjny system działał przez 19 miesięcy w kopalni Ziemowit w Lędzinach na Górnym Śląsku. Obecnie trwają analizy techniczne i ekonomiczne warunków zastosowania technologii w przemysłowej skali. Pełne wyniki prac poznamy w październiku 2024 r.

W skład konsorcjum projektu LIFE Brine-Mining wchodzi 10 jednostek z Grecji, Holandii i Polski. Polskimi partnerami są: Główny Instytut Górnictwa – Państwowy Instytut Badawczy, Politechnika Śląska oraz Polska Grupa Górnicza. Z ramienia GIG w projekcie uczestniczą specjaliści zakładu ochrony wód.

Ograniczenie zrzutu solanek, ale i odzysk surowców

Głównym celem projektu jest zmniejszenia zrzutu solanek kopalnianych do środowiska poprzez bezpośredni odzysk zawartych w nich wartościowych surowców. Ma to nastąpić dzięki innowacyjnemu rozwiązaniu, umożliwiającemu przemysłowi wydobywczemu węgla usprawnienie gospodarki wodami zasolonymi. W projekcie opracowano innowacyjny system demonstracyjny do oczyszczania solanek kopalnianych. Jest on połączeniem technologii membranowych, jak ultrafiltracja, nanofiltracja, elektrodializa, odwrócona osmoza, reaktorów strąceniowych, urządzeń do odparowywania oraz krystalizacji.

Demonstracyjny system działał przez 19 miesięcy w kopalni Ziemowit. Według GIG wykazał się dużą skutecznością. Uzdatniał solankę z kopalni o 8-procentowej zawartości soli, produkując wodę o wysokiej czystości. Jest ona odpowiednia do nawadniania terenów uprawnych, podlewania parków, utrzymywania czystości w budynkach użyteczności publicznej, a także przydatną w kopalniach dla celów sanitarnych oraz przemysłowych. Produkowane były też wodorotlenek magnezu, węglan wapnia, siarczan wapnia i chlorek sodu, wszystkie o czystości powyżej 91%. Praca w trybie 24-godzinnym umożliwiła uniknięcie zrzutu 7 tys. m. sześc. solanki rocznie do wód powierzchniowych, a także odzyskanie 5,8 tys. ton czystej wody oraz 432 ton soli – w skali roku. Dodatkowo system przetestowano pod kątem oczyszczania solanki z innych kopalń, jak kopalnie potasu, wykazując taką samą wydajność.

Systemowa odbudowa ekosystemów rzecznych w Polsce

Obecnie na terenie woj. śląskiego obowiązują trzy rozporządzenia tamtejszego wojewody dotyczące zakazu korzystania z jeziora Dzierżno Duże, IV sekcji Kanału Gliwickiego oraz rzeki Kłodnicy. Dwa pierwsze z nich wydano „w celu zapobiegania śnięciu ryb”, m.in. aby uniknąć rozpowszechnienia złotej algi. Powodem wydania trzeciego rozporządzenia jest prowadzony w Kłodnicy eksperyment neutralizacji złotej algi przy użyciu nadtlenku wodoru (H2O2). Eksperyment odbywa się na Kłodnicy, ponieważ tam przez IV sekcję Kanału Gliwickiego trafia zawierająca złotą algę woda z Dzierżna Dużego, która następnie przedostaje się do Odry.

W ostatnich dniach wiceszefowa Ministerstwa Klimatu i Środowiska Urszula Zielińska w rozmowie z PAP podkreśliła, że to jedynie „rozwiązanie kryzysowe”. Należy natomiast skupić się na „systemowej odbudowie ekosystemów rzecznych w Polsce”. We wrześniu spółki górnicze mają przedstawić swoje plany związane z odsalaniem wód kopalnianych, które tworzą warunki do rozwoju złotej algi i masowego śnięcia ryb. Zielińska powiedziała, że będzie to „szeroki wachlarz inwestycji”, którego podstawą będą systemy odsalające. Jak przekazała, według wstępnych szacunków jedna odsalarnia może kosztować od 1 do 1,5 mld zł. Czas budowy to od 5 do 7 lat.

Źródło: naukawpolsce.pl/mtb/mhr

Czytaj także: Polscy naukowcy znaleźli sposób na złotą algę