Akredytowana działalność Jednostki Certyfikującej Wyroby

Proces certyfikacji wyrobów może przynieść wiele korzyści. Do najważniejszych należy zaliczyć m.in.: zwiększenie liczby odbiorców certyfikowanych wyrobów, wzrost zaufania do certyfikowanych wyrobów, a tym samym do producenta bądź dystrybutora/importera, wzrost konkurencyjności na rynku.

TITLE: Accredited activity of a product certification body

STRESZCZENIE: W Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytucie Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników działa Jednostka Certyfikująca Wyroby, która posiada akredytację Polskiego Centrum Akredytacji nr AC 004 i spełnia wymagania normy PN-EN ISO/IEC 17065:2013-03. W niniejszej publikacji opisano akredytowaną działalność Jednostki Certyfikującej Wyroby, czyli przedstawiono proces certyfikacji wyrobów.

SŁOWA KLUCZOWE: certyfikacja, wyroby, akredytacja, program certyfikacji

SUMMARY: At The Łukasiewicz Research Network – Institute for Engineering of Polymer Materials and Dyes operates the Product Certification Body, which is accredited by the Polish Center for Accreditation (Accreditation Certificate No. AC 004) and meets the requirements of the PN-EN ISO/IEC 17065:2013-03 standard. This paper describes the accredited activity of the Product Certification Body – the process of products certification.

KEYWORDS: certification, products, accreditation, certification scheme

W Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytucie Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników działa Jednostka Certyfikująca Wyroby (JCW), której zadania wypełnia komórka organizacyjna Certyfikacja Wyrobów i Normalizacja zlokalizowana w Centrum Farb i Tworzyw w Gliwicach. Od 1993 roku JCW posiada akredytację Polskiego Centrum Akredytacji (PCA) na prowadzenie działalności certyfikacyjnej (nr akredytacji AC 004) w następującym zakresie:

a) certyfikacja zgodności wyrobów – kod ICS (ang. International Classification for Standards, Międzynarodowa Klasyfikacja Norm): 23.040, 23.060, 55.020, 83.140, 87.020, 87.040, 87.060, 87.080, 93.030;

b) na znak zgodności – kod ICS: 83.140; 87.040. Znak ekologiczny „E” jest prawnie zastrzeżonym znakiem zgodności przez Łukasiewicz – IMPiB: znak towarowy nr 86669.

Prawo oznaczania znakiem „E” jest przyznawane dla wyrobów:

• o zmniejszonej szkodliwości zdrowotnej i ekologicznej,
• niezawierających produktów biobójczych oraz niebezpiecznych substancji chemicznych i ich mieszanin,
• zawierających nie więcej niż 0,01% (ułamek masowy wyrażony w procentach) każdego z pierwiastków i ich związków: arsen (As), bar (Ba), kadm (Cd), kobalt (Co), chrom(VI) (Cr(VI)), rtęć (Hg), ołów (Pb), antymon (Sb) i selen (Se).

Certyfikat na znak „E” jest przyznawany dla wyrobów gotowych, produkowanych seryjnie.

c) stałości właściwości użytkowych wyrobów budowlanych – system krajowy 1 [1-6].

Proces certyfikacji zdefiniowano jako czynności, w wyniku których trzecia strona udziela pisemnego zapewnienia, że wyrób, proces, osoba lub system jest zgodny z wymaganiami zawartymi w normie lub innym dokumencie normatywnym. Jednostka Certyfikującą Wyroby przeprowadza ocenę zgodności jako trzecia strona, a zatem przeprowadza wszystkie działania związane z oceną zgodności jako niezależna od osoby lub organizacji, która dostarcza wyrób i od użytkownika zainteresowanego tym wyrobem; ponadto zapewnia bezstronność i rzetelność usług, gwarantuje Klientom ochronę ich interesów oraz poufność informacji [4-8].

Jednostka Certyfikująca Wyroby spełnia wymagania normy PN-EN ISO/IEC 17065:2013-03 i realizuje certyfikację zgodności wyrobów oraz na znaki zgodności według programu certyfikacji wyrobów typu 5. wg normy PN-EN ISO/IEC 17067:2014-01, którego podstawowymi elementami są:

• wybór/określenie próbki;
• określenie właściwości wyrobu, które będą badane lub oceniane;
• ocena procesu produkcji i audit elementów systemu zarządzania jakością;
• ocena wyników badań wyrobu na podstawie raportów/sprawozdań z badań;
• podjęcie decyzji o udzieleniu lub odmowie udzielenia certyfikacji;
• wydanie certyfikatu;
• nadzór nad ocenionym wyrobem, obejmujący badania kontrolne próbek, ocenę procesu produkcji i systemu zarządzania jakością oraz sprawdzenie sposobu wykorzystania certyfikatu zgodności w tym znaku zgodności, jeżeli Klient jest uprawniony do jego stosowania [2-9].

W celu spełnienia wymagań zapisanych w programie certyfikacji wyrobów typu 5. JCW opracowała i akredytowała dwa dokumenty:

• program certyfikacji wyrobów na certyfikat zgodności (CZ) [2, 5, 6],
• program certyfikacji wyrobów na znak ekologiczny „E” (E-CERT) [3, 5, 6],

które opisują proces dobrowolnej certyfikacji.

Certyfikacja wyrobów budowlanych na krajowy certyfikat stałości właściwości użytkowych (w tym ocena i ewaluacja Zakładowej Kontroli Produkcji, ZKP) prowadzona jest według krajowego systemu oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych (system 1) określonego w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz.U. 2016, poz. 1966, z późn. zm.) [4-6].

Realizacja procesu certyfikacji wyrobów

1. Złożenie wniosku, jego przegląd i podpisanie umowy

Jednostka Certyfikująca Wyroby wymaga złożenia formalnego wniosku o przeprowadzenie procesu certyfikacji wyrobu na formularzu zamieszczonym na stronie https://impib.pl w zakładce Dla Biznesu – Certyfikacja wyrobów. Do wniosku powinny być dołączone dokumenty każdorazowo określone przez JCW w zależności od rodzaju wyrobu i rodzaju certyfikacji, m.in.:

• dokumenty identyfikujące wyrób (etykieta, prospekt, karta katalogowa, karta danych technicznych/specyfikacja techniczna, ogólny opis wyrobu itp.),
• dokument normatywny wskazany i przyjęty do stosowania przez Klienta,
• wypełniony przez Klienta kwestionariusz producenta/importera/dystrybutora,
• opinia właściwej jednostki, jeśli wyrób podlega jej ocenie na podstawie innych przepisów,
• sprawozdanie z badań przeprowadzonych w akredytowanym laboratorium badawczym,
• kopie posiadanych certyfikatów, jeśli mają zastosowanie,
• dokumentację Zakładowej Kontroli Produkcji w przypadku certyfikacji wyrobu budowlanego,
• dodatkowe dokumenty według uzgodnień z JCW, np. atest PZH, oświadczenia,
• „Protokół pobrania próbki”, jeśli ma zastosowanie.

Złożony wniosek wraz z załącznikami zostanie poddany przeglądowi w celu upewnienia się m.in.: że zakres wnioskowanej certyfikacji jest zdefiniowany, informacje o wnioskującym i wyrobie są wystarczające do przeprowadzenia procesu certyfikacji oraz że JCW ma kompetencje i możliwości do prowadzenia działalności certyfikacyjnej w odniesieniu do wnioskowanego zakresu certyfikacji. Wniosek spełniający wymogi formalne podlega rejestracji, a wnioskodawca otrzymuje potwierdzenie przyjęcia wniosku o przeprowadzenie certyfikacji wyrobu, natomiast gdy wniosek jest niekompletny, wnioskodawca jest proszony o jego uzupełnienie. Zarejestrowanie wniosku jest podstawą do sporządzenia umowy o przeprowadzenie certyfikacji wyrobu/wyrobu budowlanego i nadzoru nad certyfikowanym wyrobem, która reguluje prawa i obowiązki stron oraz ustala warunki, przy spełnieniu których certyfikat i znak zgodności będą mogły być wykorzystane, a także zasady postępowania w przypadku ich niewłaściwego wykorzystania.

W przypadku, gdy wniosek Klienta o certyfikację zawiera typ wyrobu lub dokument normatywny, lub program certyfikacji wyrobów, z którym JCW nie miała wcześniejszego doświadczenia, ale ma kompetencje i możliwości do podjęcia wszystkich wymaganych działań certyfikacyjnych, wyroby mogą być traktowane jako tego samego typu, jeżeli wiedza dotyczącą wymagań, cech i technologii odnosząca się do jednego wyrobu jest wystarczająca do zrozumienia wymagań, cech i technologii innego wyrobu. W przypadku braku kompetencji lub możliwości wymaganych do podjęcia działalności certyfikacyjnej Jednostka Certyfikująca Wyroby odmawia podjęcia się certyfikacji [2-6].

2. Badania dla potrzeb certyfikacji i analiza wyników badań

Wnioskodawca ubiegający się o przeprowadzenie certyfikacji wyrobu jest zobowiązany do przeprowadzenia wszystkich badań zawartych w dokumencie odniesienia. Jednostka Certyfikująca Wyroby w procesie certyfikacji wykorzystuje wyniki badań uzyskane w laboratoriach akredytowanych mających akredytację na zgodność z normą PN-EN ISO/IEC 17025:2018-02.

W przypadku braku takiego laboratorium w wymaganym zakresie badań JCW dopuszcza przeprowadzenie badań w laboratorium nieakredytowanym, ocenionym przez Jednostkę Certyfikującą Wyroby na zgodność z mającymi zastosowanie wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC 17025:2018-02. Wyniki badań wyrobu na potrzeby pierwszej certyfikacji są ważne przez 12 miesięcy, a przy ponownej certyfikacji 24 miesiące (nie dotyczy wyrobów budowlanych w systemie 1.), licząc od daty przeprowadzenia badań. JCW przeprowadza analizę wyników badań i porównuje je z wymaganiami dokumentu odniesienia wskazanego przez wnioskodawcę. W uzasadnionych przypadkach JCW może odstąpić od ww. zasad ze względu na specyficzną metodykę badań wyrobu.

Klienci, chcący poddać certyfikacji wyroby tego samego typu, mogą na pisemny wniosek wszystkich zainteresowanych przeprowadzić, za zgodą Jednostki Certyfikującej Wyroby, wspólne badania [2-6, 9, 10].

3. Ocena procesu produkcji i systemu zarządzania jakością lub Zakładowej Kontroli Produkcji

Ocena jest przeprowadzana w reprezentatywnych dla:

• procesu produkcji obszarach obejmujących: warunki produkcji, kontrolę procesu technologicznego, pakowanie, przechowywanie, transport i znakowanie wyrobów gotowych,
• systemu zarządzania jakością obszarach związanych z: zarządzaniem jakością, kontrolą jakości, personelem auditowanej organizacji, reklamacjami i skargami składanymi Klientowi.

W przypadku zdeklarowania się we wniosku o przeprowadzenie certyfikacji Klienta jako:

• producenta – wówczas przeprowadza się zarówno inspekcję procesu produkcji, jak i audit elementów systemu zarządzania jakością lub inspekcję Zakładowej Kontroli Produkcji (wyroby budowlane),
• dystrybutora/importera – wówczas przeprowadza się tylko audit elementów systemu zarządzania jakością.

Ocena ma dostarczyć odpowiedzi na pytanie, czy producent gwarantuje stabilną produkcję wyrobów zgodnych z wymaganiami określonego dokumentu normatywnego, a w przypadku dystrybutora/importera czy wyroby wprowadzane na rynek są zgodne z dokumentem odniesienia. Taka forma oceny jest przeprowadzana przed podjęciem decyzji w sprawie certyfikacji oraz co roku w nadzorze.

Jednostka Certyfikująca Wyroby nie wymaga posiadania przez Klienta certyfikowanego systemu zarządzania jakością, jednak powinien on prowadzić kontrole działania procesu, aby zapewnić spełnienie wyspecyfikowanych wymagań dla bieżącej produkcji certyfikowanych wyrobów. Z przeprowadzanych kontroli działania procesu Klient powinien sporządzić odpowiednie zapisy, które powinien udostępniać podczas przeprowadzanej przez JCW inspekcji i/lub auditu [2-6].

4. Przegląd wyników oceny, decyzja w sprawie certyfikacji i wydanie certyfikatu

Na podstawie przeprowadzonego przeglądu wyników oceny, a także wszelkich informacji uzyskanych w trakcie procesu certyfikacji jest podejmowana decyzja o udzieleniu bądź odmowie udzielenia certyfikacji.

Czytaj także: Optymalizacja pracy laboratorium