6-metylonikotyna pod lupą – czy mamy powody do obaw?

Obserwowane maksimum absorpcji w okolicach 262-264 nm jest charakterystyczne dla pierścienia pirydynowego, który jest głównym chromoforem w cząsteczce 6-metylonikotyny. Absorpcja w tym zakresie UV wynika z przejść elektronowych typu π→π^∗ w aromatycznym układzie pierścienia pirydynowego, podstawionego grupą metylową. Nasycony pierścień pirolidynowy nie wnosi znaczącego wkładu do absorpcji w tym zakresie długości fal.

Toksyczność 6-metylonikotyny pod lupą

Badania in vitro przeprowadzane na komórkach lub tkankach poza żywym organizmem dostarczają cennych informacji na temat potencjalnej toksyczności substancji na poziomie komórkowym. W przypadku 6-metylonikotyny przeprowadzono kilka takich badań, które wzbudzają pewne obawy [4]. Wyniki wskazują, że 6-metylonikotyna może wykazywać wyższą cytotoksyczność (zdolność do uszkadzania lub zabijania komórek) w porównaniu z tradycyjną nikotyną w ludzkich komórkach nabłonka oskrzeli [7]. Komórki nabłonka oskrzeli wyścielają drogi oddechowe, a ich uszkodzenie może prowadzić do problemów z układem oddechowym [8]. Ponadto badania wykazały, że 6-metylonikotyna przyczynia się do zwiększonej produkcji reaktywnych form tlenu (ROS) w aerozolach z e-papierosów oraz wewnątrz komórek, co z kolei nasila cytotoksyczność. Podwyższony poziom ROS może prowadzić do stresu oksydacyjnego, który jest związany z różnymi chorobami przewlekłymi, w tym z chorobami układu oddechowego i nowotworami. Co istotne, badania dowiodły, że aromatyzowane e-liquidy zawierające 6-metylonikotynę wykazywały wzrost cytotoksyczności w porównaniu z nikotyną zależny od dawki, co sugeruje, że interakcje między 6-metylonikotyną a innymi składnikami e-papierosów, takimi jak substancje aromatyzujące, mogą potęgować jej szkodliwe działanie [9].

W tym miejscu warto wspomnieć o dostępności w sieci informacji na temat badań sponsorowanych przez niektórych producentów, które sugerują, że 6-metylonikotyna może być mniej uzależniająca niż nikotyna [4]. Niemniej jednak niezależne badania farmakologiczne wykazują, że 6-metylonikotyna jest bardziej toksyczna. Dla przykładu, w przypadku 6-metylonikotyny przeprowadzono badania na zwierzętach, głównie na szczurach, które ujawniły istotne różnice w toksyczności w porównaniu z nikotyną. Badania wykazały, że LD50 dla 6-metylonikotyny jest znacznie niższe (od 1,5 do 3 razy) niż dla nikotyny, co oznacza, że mniejsza ilość 6-metylonikotyny jest potrzebna, aby spowodować śmierć, i wskazuje na jej wyższą toksyczność ostrą w porównaniu z nikotyną [4]. Te rozbieżne wyniki podkreślają, że należy zachować daleko idącą ostrożność w interpretacji badań, głównie finansowanych przez przemysł, i wskazują na potencjalnie wyższe ryzyko uzależnienia związane z 6-metylonikotyną. Ogólnie rzecz biorąc, badania sugerują, że 6-metylonikotyna może wywierać silniejszy wpływ na rozwój nowotworów płuc niż nikotyna, co ma istotne znaczenie w kontekście bezpieczeństwa użytkowników produktów zawierających ten analog nikotyny [10].

Gdzie możemy znaleźć 6-metylonikotynę?

Głównymi źródłami narażenia na 6-metylonikotynę, zidentyfikowanymi obecnie w sieci są zarówno elektroniczne papierosy (e-liquidy), jak również coraz częściej kupowane na rynku saszetki nikotynowe. Produkty te są często reklamowane jako zawierające „alternatywę dla nikotyny” lub jako produkty bez nikotyny, co może wprowadzać konsumentów w błąd. 6-metylonikotyna jest również wykrywana w saszetkach nikotynowych, sprzedawanych pod różnymi nazwami handlowymi na rynku amerykańskim. W niektórych z tych saszetek stężenie 6-metylonikotyny przekracza stężenie stosowane w popularnych markach saszetek nikotynowych zawierających tradycyjną nikotynę [9].

Natomiast interesujące wydaje się to, że według dostępnych danych nie znaleziono informacji na temat zastosowania 6-metylonikotyny przez największe globalne firmy tytoniowe, jak np. Philip Morris International, Japan Tobacco International, British American Tobacco czy też Imperial Brands. Produkty tych firm, obejmujące zarówno saszetki nikotynowe, jak i e-liquidy, zawierają tradycyjną nikotynę. Być może firmy te prowadzą szeroko zakrojone badania na zapleczu badawczym w zakresie tej substancji, niemniej brak publicznie dostępnych informacji o wykorzystaniu 6-metylonikotyny w oferowanych produktach przez te firmy może świadczyć o ich podejściu skoncentrowanym na odpowiedzialności wobec konsumentów oraz przestrzeganiu wysokich norm bezpieczeństwa.

Jak 6-metylonikotyna wypada na tle nikotyny?

Dostępne badania wskazują, że 6-metylonikotyna wykazuje znacznie większą siłę działania w wiązaniu się z nikotynowymi receptorami acetylocholinowymi w mózgu szczura, osiągając 3 do 5 razy większą moc w porównaniu z nikotyną [4]. Receptory te odgrywają kluczową rolę w mechanizmach uzależnienia od nikotyny. Wyższa zdolność wiązania się z tymi receptorami sugeruje, że 6-metylonikotyna może wywoływać silniejsze efekty psychoaktywne i prowadzić do szybszego i silniejszego uzależnienia niż nikotyna [10].

Implikacją tej większej siły działania jest fakt, że do uzyskania podobnego efektu, jaki wywołuje wyższe stężenie nikotyny, może wystarczyć niższe stężenie 6-metylonikotyny. Na przykład stężenie 1 mg/ml 6-metylonikotyny może dawać efekt porównywalny do 3 mg/ml nikotyny [4]. Oznacza to, że konsumenci używający produktów zawierających 6-metylonikotynę mogą nieświadomie narażać się na znacznie wyższe efektywne dawki tej substancji, jeśli stosują ją w stężeniach podobnych do tych, do których są przyzwyczajeni w przypadku nikotyny [11].

Dodatkowo, jak już wspomniano, badania na zwierzętach wykazały, że 6-metylonikotyna ma niższą wartość LD50 niż nikotyna, co wskazuje na jej wyższą toksyczność ostrą. Ta różnica w dawce śmiertelnej sugeruje węższy margines bezpieczeństwa dla 6-metylonikotyny w porównaniu z nikotyną.

Potencjalne konsekwencje zdrowotne ‒ czy mamy powody do obaw?

Chociaż wstępne badania budzą niepokój, należy podkreślić, że brakuje długoterminowych badań dotyczących skutków zdrowotnych 6-metylonikotyny u ludzi. Ta niepewność podkreśla potrzebę zachowania ostrożności. Ze względu na jej większą siłę działania na receptory nikotynowe istnieje potencjalne ryzyko zwiększonego uzależnienia od 6-metylonikotyny [8]. Bardziej silna substancja może prowadzić do szybszego rozwoju zależności i potencjalnie cięższych objawów odstawienia [9].

Jak wspomniano wcześniej, badania in vitro sugerują zwiększoną cytotoksyczność 6-metylonikotyny i potencjalne negatywne skutki dla układu oddechowego. Wdychanie 6-metylonikotyny przez urządzenia dedykowane do konsumpcji e-liquidów może potencjalnie stanowić większe zagrożenie dla zdrowia płuc w porównaniu z produktami zawierającymi nikotynę. Dosyć istotny problem stanowi również brak jednoznacznych informacji na etykietach i niedokładne dane dotyczące stężeń 6-metylonikotyny w niektórych produktach [8]. Może to prowadzić do nieświadomego spożywania wyższych dawek niż zamierzone, zwiększając ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

Ponadto strategie marketingowe niektórych firm wydają się być ukierunkowane na wykorzystanie istniejącej luki prawnej i potencjalnie skierowane do młodszych konsumentów poprzez wprowadzające w błąd twierdzenia [4].

Wykorzystanie analogów nikotyny, takich jak 6-metylonikotyna, stanowi wyzwanie dla działań w zakresie zdrowia publicznego mających na celu ograniczenie używania nikotyny i ochronę szczególnie narażonych grup społecznych.

Regulacje prawne na świecie. Jak różne kraje podchodzą do 6-metylonikotyny?

Sytuacja prawna dotycząca analogów nikotyny, takich jak 6-metylonikotyna, jest wciąż w fazie rozwoju. W Stanach Zjednoczonych, mimo że Agencja Żywności i Leków (FDA) w 2022 roku uzyskała uprawnienia do regulowania nikotyny syntetycznej, pojawiają się wątpliwości interpretacyjne. Istnieje obawa, że analogi nikotyny, ze względu na modyfikacje w strukturze chemicznej, mogą nie podlegać definicji substancji regulowanych przez FDA [11]. Stwarza to potencjalną lukę prawną, którą niektórzy producenci mogą próbować wykorzystywać.

Z kolei w Australii 6-metylonikotyna została wykryta głównie w płynach do e-papierosów. Warto zauważyć, że standardowe metody testowania w zakresie oznaczania nikotyny nie były ukierunkowane w zakresie oznaczenia tej substancji, wobec czego początkowo nie była ona identyfikowana. Jednakże w odpowiedzi na te doniesienia przepisy australijskie dotyczące importu i sprzedaży wszystkich e-papierosów zostały zaostrzone (zmiany wprowadzone na początku 2024 r.) [12]. Przykład Australii ukazuje, jak dynamicznie rynek może reagować na zmieniające się regulacje i jak kluczowe jest przyjęcie proaktywnego i elastycznego podejścia legislacyjnego.

Podobne wyzwania pojawiają się również w Europie, w tym w Polsce. Jak wskazano podczas posiedzenia podkomisji stałej do spraw zdrowia publicznego 23 stycznia 2025 r., obecne przepisy unijne (w szczególności Dyrektywa 2014/40/UE w sprawie wyrobów tytoniowych) oraz Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych w Polsce nie obejmują wprost analogów nikotyny takich jak 6-metylonikotyna. Przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia i Głównego Inspektoratu Sanitarnego podczas obrad zwracali uwagę, że brak jednoznacznych regulacji pozwala na wprowadzanie do obrotu produktów zawierających substancje niebędące formalnie nikotyną, ale wywołujące podobne efekty farmakologiczne i uzależniające [13]. Substancje te, zaprojektowane, by naśladować działanie nikotyny, ale różniące się strukturą chemiczną, mogą potencjalnie wymykać się spod zakresu definicji i kontroli przewidzianych w dyrektywie tytoniowej i polskim ustawodawstwie.

Podsumowanie i wnioski

Podsumowując, należy stwierdzić, że 6-metylonikotyna jest syntetycznym analogiem nikotyny, który według dostępnych źródeł i wstępnych badań wydaje się być silniejszy i potencjalnie bardziej toksyczny. Obecnie jest coraz częściej wykorzystywany w e-papierosach i saszetkach nikotynowych, często reklamowanych w sposób, który może wprowadzać konsumentów w błąd w kwestii do jego charakteru i potencjalnych zagrożeń. Istniejące luki regulacyjne w wielu częściach świata pozwalają na wprowadzanie tych produktów na rynek z mniejszą kontrolą niż tradycyjne produkty nikotynowe.

W obliczu potencjalnych zagrożeń dla zdrowia publicznego i ryzyka uzależnienia coraz głośniejsze stają się apele ekspertów i organizacji zdrowotnych (również w kontekście dyskusji prowadzonych na forum wspomnianej podkomisji) o podjęcie pilnych działań regulacyjnych. Konieczne jest stworzenie elastycznych ram prawnych w Polsce i UE, które będą w stanie skutecznie obejmować nowe substancje psychoaktywne, w tym analogi nikotyny, zapobiegając powstawaniu luk prawnych i chroniąc konsumentów. Kluczowe jest monitorowanie rynku i szybkie reagowanie na pojawiające się nowe produkty i substancje.

Piśmiennictwo

1. Benowitz N.L.: Nicotine addiction. „New England Journal of Medicine”, 2010, 362(24), 2295-2303.
2. Cahill K., Stevens S., Perera R., Lancaster T.: Pharmacological interventions for smoking cessation: an overview and network meta-analysis. „Cochrane Database of Systematic Reviews”, 2013, 5.
3. Duren M., Atella L., Welding K. et al.: Nicotine pouches: a summary of regulatory approaches across 67 countries. „Tobacco Control”, 2024, 33, 32-40.
4. Schweiz A.T. (n.d.): Alarm over the marketing of 6-methyl nicotine in disposable e-cigarettes. https://www.at-schweiz.ch/en/at-blog/6-methyl-nicotine/ [dostęp: kwiecień 2025]
5. National Center for Biotechnology Information (NCBI). PubChem Compound Database, 2025.
6. ChemicalBook: 6-Methylnicotine – Price, Suppliers and Manufacturers. https://www.chemicalbook.com/Price/6-Methylnicotine.htm [dostęp: kwiecień 2025]
7. McKinney Research & Strategy Associates: TSRC’s 6-Methylnicotine Presentation Summary. https://mckinneyrsa.com/news-and-resources/tsrc-s-6-methylnicotine-presentation-summary/ [dostęp: kwiecień 2025]
8. Effah F. et al.: Emerging Nicotine Analog 6-Methyl Nicotine Increases Reactive Oxygen Species in Aerosols and Cytotoxicity in Human Bronchial Epithelial Cells. „Toxicology Letters”, 2025, 405, 9-15
9. Lindsay R.P., Dodd A.M., Viera A.E. et al.: A Comparative Toxicological Evaluation of Emerging Nicotine Analogs: 6-Methyl Nicotine and Nicotinamide, a Scoping Review. „Archives of Toxicology”, 2024, 99, 1333-1340.
10. Narasimhan M., Kumari S., Pawar S. et al.: Comparative Analyses of Transcriptome Sequencing and Carcinogenic Exposure Toxicity of Nicotine and 6-Methyl Nicotine in Human Bronchial Epithelial Cells. „Toxicology in Vitro”, 2023, 93.
11. Jordt S.E., Jabba S.V., Silinski P., Berman M.L.: An electronic cigarette pod system delivering 6-methyl nicotine, a synthetic nicotine analog, marketed in the United States as „PMTA exempt”. „medRxiv”, 2023, 22.
12. Pike A.R., Elstub L.L., Kandola N.K. et al.: 6-methylnicotine: a new nicotine alternative identified in e-cigarette liquids sold in Australia. „Medical Journal of Australia”, 2024, 221, 6, 276-278,
13. Zapis przebiegu posiedzenia Komisji Zdrowia – podkomisji stałej do spraw zdrowia publicznego (nr 11) 23 stycznia 2025 r. Podkomisja stała do spraw zdrowia publicznego.

Artur Skibicki
Senior Laboratory Manager, Chemnovatic Sp. z o.o.